Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy w polskim systemie bankowym występuje zagrożenie przenoszeniem się skutków niewypłacalności lub bankructwa wybranej grupy banków, zwane efektem domina (efektem zarażania). Odpowiednio modyfikując metodę zaproponowaną przez Elsingera et al. (2003) i koncentrując uwagę na rynku lokat międzybankowych, autor określa stopień zagrożenia efektem domina w polskim systemie bankowym na koniec 2003 r. i 2004 r. Pokazuje, jak sytuacja finansowa danego banku może zależeć od zdolności regulowania zobowiązań przez innych uczestników rynku międzybankowego. Dodatkowo bank, którego lokaty nie są spłacane, może nie być w stanie zaspokoić roszczeń innych banków. Znaczne pogorszenie sytuacji finansowej banku, a w szczególności upadek banku mogą więc nastąpić nawet w przypadku, gdy jego sprawozdania finansowe nie wskazują na żadne trudności. Do stwierdzenia zagrożenia efektem domina, które może negatywnie wpłynąć na ocenę stabilności systemu finansowego, konieczna jest więc tzw. analiza systemowa. Należy w niej wziąć pod uwagę np. powiązania banków na rynku lokat międzybankowych.
Wskaźnikiem służącym do rozpoznawania efektu zarażania jest relacja niespłaconych zobowiązań banku na rynku międzybankowym do całkowitej wartości lokat złożonych w innych bankach. Za jego pomocą przeanalizowano kilka hipotetycznych sytuacji, które są możliwe w systemie bankowym. Po pierwsze założono upadek jednego banku lub grupy banków i jego wpływ na spłacanie lokat przez inne banki. Rozpatrywano dwa warianty definicji bankructwa - upadek następuje albo przy spadku kapitałów banków poniżej 0, albo poniżej 50% ich początkowej wartości. Po drugie autor rozważa upadek banku wynikający ze strat poniesionych z tytułu ryzyka rynkowego lub kredytowego niezwiązanego z rynkiem międzybankowym. Te kategorie ryzyka modelowane są za pomocą wartości wymogu kapitałowego banków, który świadczy o zdolności banku do absorbowania strat. Przy stosunkowo mocnych założeniach, koniecznych do przeprowadzenia konstruktywnej analizy, możliwe było oszacowanie strat w aktywach sektora bankowego wywołanych efektem domina. Ich oszacowanie może służyć do międzyokresowych porównań odporności systemu bankowego na zagrożenie wtórnym bankructwem. Niezależnie od przyjmowanych przez autora definicji bankructwa banku model przewiduje niewysokie straty, które mogłyby powstać na skutek efektu zarażania wywołanego upadkiem jednego banku komercyjnego w takiej sytuacji finansowej polskiego sektora bankowego, jaka była zarówno na koniec 2003 r., jak i na koniec 2004 r. Straty nie przekroczyłyby prawdopodobnie 0,04% aktywów sektora bankowego. Model pozwala również wykluczyć zagrożenie kaskadowymi bankructwami, czyli upadły wtórnie bank nie spowodowałby upadków kolejnych banków.
|