Piotr Zapadka Aspekty prawne funkcjonowania rynku finansowego w Polsce
Głównym zadaniem autora było scharakteryzowanie w niniejszym artykule, jest dokonanie zarysu funkcjonowania polskiego rynku finansowego. Przedstawiono syntetyczny zbiór informacji o tworzących ten rynek mechanizmach i instrumentach. Celowo pominięto przy tym prezentację jego strony podmiotowej oraz szczegółowe omawiówienie wszystkich jego elementów.
Rynek finansowy, odgrywający kluczową rolę w każdej gospodarce, można definiować jako ogół działań o charakterze ekonomicznym i związanych z tym czynności prawnych, dokonywanych między przedsiębiorcami, przy użyciu instrumentów finansowych i za pośrednictwem wyspecjalizowanych instytucji rynku finansowego, których przedmiotem jest przepływ i alokacja środków finansowych. Składa się on z kilku segmentów. Kryterium podziału stanowi - po pierwsze - czas dysponowania środkami przez instytucje finansowe tworzące dany rynek, a po drugie - przeznaczenie środków.
Rynek pieniężny charakteryzuje się krótkoterminowością dokonywanych operacji finansowych. W ramach tego rynku można wyróżnić rynek bonów i rynek operacji międzybankowych.
Rynek kapitałowy. Czynności są na nim przeprowadzane najczęściej z myślą o długoterminowych inwestycjach. W jego ramach można wyróżnić rynek kredytów bankowych oraz rynek papierów wartościowych.
Rynek instrumentów terminowych. Terminy dokonywanych operacji zależą od woli stron tworzących te instrumenty. Do najbardziej znanych transakcji terminowych należą transakcje warunkowe (opcje czy warranty) oraz bezwarunkowe (kontrakty forward, kontrakty futures, kontrakty swap).
Rynek depozytowy. Charakteryzuje się przeznaczaniem środków finansowych na szeroko rozumiane "cele oszczędnościowe" poprzez przekazywanie ich instytucjom finansowym. Można na nim wyróżnić rynek bankowych wkładów pieniężnych oraz rynek funduszy inwestycyjnych.
Rynek ubezpieczeń. Jego funkcjonowanie jest podobne jak rynku depozytowego, lecz różni się on tytułem prawnym do żądania od instytucji finansowych określonych kwot pieniężnych (czyli wystąpieniem podstawy do wypłacenia ubezpieczenia). W jego ramach można wyróżnić rynek ubezpieczeń majątkowych i osobowych oraz rynek ubezpieczeń społecznych.
Zdaniem autora warto zwrócić uwagę na fakt, że polskie zmiany ustrojowe (w tym także zmiany legislacyjne) lat 90. doprowadziły do ukształtowania się ram prawnych funkcjonowania nowoczesnego rynku finansowego. Oczywiście, przedstawione powyżej polskie instytucje finansowe wymagają jeszcze w wielu aspektach unowocześnienia, rozbudowania lub nawet zrestrukturyzowania - tak aby osiągnąć światowe standardy. Niemniej jednak można uznać, że zasadniczy model funkcjonowania nowoczesnego i wolnorynkowego systemu finansowego w Polsce został wprowadzony.
|