Anna Górska
Aspekty prawne wprowadzenia i funkcjonowania euro

Wprowadzenie z dniem 1 stycznia 1999 r. w państwach członkowskich Unii Gospodarczej i Walutowej nowej, wspólnej waluty euro wymagało przygotowania odpowiedniej "infrastruktury prawnej" i to zarówno w pierwotnych, jak i wtórnych źródłach prawa wspólnotowego. Przepisy prawne regulujące wprowadzenie i funkcjonowanie euro są prekursorskie, gdyż do tej pory w skali międzynarodowej nie stworzono wspólnej waluty, która nie tylko byłaby jednostką rozliczeniową w obrocie bezgotówkowym, ale także pełniłaby funkcje prawnego środka płatniczego.

Ogólne kwestie dotyczące powstania unii walutowej zawarto w Traktacie o Unii Europejskiej z 7 lutego 1992 r., na mocy którego zostały wprowadzone poprawki i uzupełnienia do Traktatu Rzymskiego o EWG, dotyczące Unii Gospodarczej i Walutowej. Przepisy Traktatu o UE w sposób ogólny regulują kwestie dotyczące euro, będąc jednocześnie podstawą prawną uchwalenia przepisów szczegółowych (aktów wykonawczych). Podstawowe z nich to: Rozporządzenie Rady nr 1103/97 z dnia 17.06.1997 r. dotyczące niektórych postanowień dotyczących wprowadzenia euro (zwane "Eurozarządzeniem I") oraz Rozporządzenie Rady nr 974/98/WE z dnia 3 maja 1998 r. dotyczące wprowadzenia euro (zwane "Eurozarządzeniem II"). Regulacje w nich zawarte dotyczą przede wszystkim tzw. okresu przejściowego, tzn. od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2001 r. W tym czasie funkcjonują na rynku UGW zarówno waluty krajowe, jak i euro. Dla zagwarantowania jasności i pewności prawnej w okresie swoistej dwuwalutowości ustanowiono konkretne zasady, tj. równowartości prawnej między euro a walutami krajowymi, ciągłości przepisów prawa i umów, określania wartości świadczeń i ich wykonywania w stosunkach handlowych, przeliczeń i zaokrągleń przy przejściu na euro.

Powyższym zasadom przypisuje się tak duże znaczenie dla zachowania przejrzystości prawa, iż uchwalone zostały na poziomie prawa wspólnotowego. Ponadto, regulacjami wspólnotowymi objęto zagadnienia natury technicznej związane z emisją banknotów i monet euro - rozporządzenie Rady nr 975/98/WE z dnia 3 maja 1998 roku dotyczące nominałów i danych technicznych monet euro przeznaczonych do obiegu - a także kwestie związane z kursami wymiany - rozporządzenie Rady nr 2866/98 z dnia 31 grudnia 1998 r. w sprawie kursów wymiany między euro a walutami narodowymi państw członkowskich przyjmujących euro.

Pomimo uregulowania podstawowych zagadnień związanych z wprowadzeniem i funkcjonowaniem euro, wśród postulatów de lege ferenda wymienienia się przede wszystkim należyte uregulowanie kwestii przestępstw przeciwko euro (pomimo uchwalenia w maju 2000 r. przez Radę UE decyzji ramowej zaostrzającej kary za przestępstwa fałszowania pieniędzy) oraz regulacje dotyczące podwójnego oznakowania cenowego.

Zasadnicze zagadnienia dotyczące wprowadzenia i funkcjonowania euro znalazły się w regulacjach na płaszczyźnie wspólnotowej i mają charakter jus cogens. Część państw członkowskich wprowadziła przepisy wspólnotowe w wymienionym zakresie bezpośrednio do wewnętrznych systemów prawnych. W niemieckim porządku prawnym podstawowym aktem prawnym jest Ustawa w sprawie wprowadzenia euro z dnia 9 czerwca 1998 r. oraz regulacja Ministra Finansów z dnia 28 kwietnia 1997 r.: Wprowadzenie euro do ustawodawstwa i administracji publicznej. Regulują one przede wszystkim zagadnienia związane ze stopami dyskontowymi, konsekwencjami wprowadzenia wspólnej waluty dla wymiaru sprawiedliwości, prawa spółek handlowych, prawa bilansowego, zobowiązań oraz konwergencji długów.

Dla polskiego porządku prawnego wprowadzenie na terenie Unii Gospodarczej i Walutowej wspólnej waluty zrodziło także obowiązek dostosowania systemu prawnego. Do tej pory uregulowano, przepisem art. 30 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. Prawo dewizowe, kwestię automatycznej zamiany ECU na euro oraz częściowo zasadę ciągłości przepisów prawa i umów. Drugim aktem prawnym, który uchwalony został w związku z wprowadzeniem euro, jest zarządzenie nr 21/98 Prezesa NBP z dnia 31 grudnia 1998 r. w sprawie wykazu walut obcych będących walutami wymienialnymi. Na etapie prac rządowych znajduje się ustawa o konsekwencjach wprowadzenia w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej wspólnej waluty euro. Będzie ona regulować zagadnienia bezpośrednio odnoszące się do polskiego porządku prawnego, wynikające z wprowadzenia w obieg banknotów i monet euro.

Ta strona używa plików cookies, dzięki którym może działać lepiej.
Aby się dowiedzieć więcej o technologii cookies, proszę kliknąć tutaj: Polityka prywatności NBP »
Aby móc przeglądać zawartość, należy zaakceptować cookies z tej strony Akceptuję