Andrzej Sławiński Kryzysy walutowe a kierunki reformy międzynarodowego systemu finansowego
Podstawową tezą artykułu jest wykazanie, że podejmowana obecnie reforma międzynarodowego systemu walutowego jest ściśle związana z procesem tworzenia się globalnego rynku finansowego. Efektem jego powstawania jest radykalnie zwiększona mobilność międzynarodowych przepływów kapitałowych. Jej pierwszym spektakularnym symptomem była niespodziewanie duża skala operacji spekulacyjnych w trakcie kryzysów walutowych w krajach Europejskiego Systemu Walutowego (EMS) w latach 1992-1993. Kryzysy te wymusiły zmiany w mechanizmie kursowym EMS i umocniły determinację krajów Europy Zachodniej w tworzeniu Europejskiej Unii Walutowej. Znacznie poważniejsze skutki przyniosły kryzysy walutowe w krajach wschodzących, w tym zwłaszcza w Meksyku w 1994 r. i w Azji Południowo-Wschodniej w roku 1997. Ich najpoważniejszą konsekwencją były kryzysy bankowe, które zmusiły poszczególne kraje do przeznaczenia na sanację banków istotnej części ich dochodów narodowych. Kryzysy walutowe w Meksyku i Azji Południowo-Wschodniej wykazały, że kraje wschodzące nie są dobrze przygotowane do pełnego wykorzystania szans, jakie tworzy zwiększona międzynarodowa mobilność kapitałów i związany z nią łatwiejszy niż w przeszłości dostęp do źródeł finansowania wzrostu gospodarczego. Napływający z zagranicy kapitał został w dużej części wykorzystany na sfinansowanie inwestycji zbyt ryzykownych, które nie przyniosły oczekiwanej poprawy wydajności produkcji i nie stworzyły wskutek tego dostatecznie obfitych źródeł spłaty zaciągniętych kredytów zagranicznych. Dlatego podstawowym celem podejmowanej obecnie reformy międzynarodowego systemu finansowego jest stworzenie barier instytucjonalnych, które zapobiegałyby podejmowaniu nadmiernego ryzyka przez importerów kapitału. Analiza kryzysów walutowych w krajach wschodzących wykazała, że nadmierne ryzyko było podejmowane nie tylko w polityce makroekonomicznej, ale przede wszystkim na szczeblu mikro, w procesach decyzyjnych w bankach i przedsiębiorstwach. Dlatego w dokumentach, dotyczących reformy międzynarodowego systemu walutowego, mówi się nie tylko o konieczności zobowiązania się władz monetarnych poszczególnych krajów do przestrzegania zaakceptowanych przez społeczność międzynarodową kodeksów postępowania w polityce pieniężnej i fiskalnej. Bardzo dużo uwagi poświęcono także konieczności stosowania się przez banki i przedsiębiorstwa do uzgodnionych na szczeblu międzynarodowym standardów zarządzania. Dotyczy to między innymi norm nadzoru bankowego, stosowanych w różnych krajach zasad księgowości i obowiązujących w nich norm prawnych. Stosowanie się powszechnie przyjętych kodeksów i standardów postępowania jest niezbędnym warunkiem stabilności funkcjonowania tworzącego się globalnego rynku finansowego i zmniejszenia ryzyka wystąpienia kolejnej fali kryzysów walutowych.
|