Artykuł analizuje ramy instytucjonalne banków centralnych w dziesięciu krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Punktem odniesienia w analizie jest struktura formalnoprawna Europejskiego Banku Centralnego. Omawiane są cele ustawowe banków centralnych, stopień ich politycznej i funkcjonalnej niezależnoąci oraz poziom demokratycznej odpowiedzialnoąci i legitymizacji.

Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, że mimo znacznego postępu, który poczyniono dostosowując ustawy o bankach centralnych do wymogów Traktatu z Maastricht, prawie wszystkie ustawy będą musiały być znowelizowane przed przystąpieniem do Unii Gospodarczej i Walutowej. Należy podkreąlić, że zastosowano dotychczas rozwiązania legislacyjne zapewniają porównywalny ze statusem Europejskiego Systemu Banków Centralnych poziom demokratycznej odpowiedzialnoąci. W ostatnich latach, w analizowanych krajach ustawowe ograniczenia finansowania deficytu przez banki centralne zostały zaostrzone. W opracowaniu zwraca się uwagę na to, że ingerencje podejmowane przez analizowane banki centralne w celu niedopuszczenia do upadku wybranych banków komercyjnych mogą być postrzegane jako zjawiska ograniczające niezależnoąć banków centralnych.