Paweł Kłosiewicz, Janusz Artur Krzyżewski Transakcje repo
Transakcje repo to operacje finansowe, znane przede wszystkim jako operacje rynku otwartego banków centralnych - u nas obecne od pięciu lat. Przedmiotem tych operacji są zazwyczaj bony skarbowe, jakkolwiek możliwe jest dokonywanie analogicznego obrotu przy ustanowieniu jako ich przedmiotu rzeczy ruchomych - z tym zastrzeżeniem, iż w takim razie najczęściej nie byłyby to operacje dokonywane w ramach aukcji rynku otwartego. Autorzy artykułu zajęli się wyłącznie takim charakterem obrotu. Rozważania odnoszą się do dwu kwestii: charakteru prawnego samych operacji tudzież ich administracyjno-organizacyjnej struktury. Problematyka prawna koncentruje się na zastosowaniu konstrukcji kodeksowych do transakcji repo.
Definicja prawna jest względnie prosta: transakcja repo zachodzi wtedy, gdy oferent proponuje nabycie papieru wartościowego, którego nie jest emitentem i który po zakończeniu operacji zachowa swą gospodarczą przydatność. Jednocześnie, w ofercie zobowiązuje się on nieodwołalnie do odkupu przedmiotu transakcji w ustalonym terminie i po ustalonej cenie, zaś nabywca przyjmuje te warunki za nieodwołalnie wiążące i jedynie w kwestii ceny ma możność przedstawiania własnych propozycji.
Obowiązujący w Polsce Kodeks cywilny zna taką formę transakcji, defniując ją jako sprzedaż z zastrzeżeniem odkupu - art. 593 i nast. k.c.
Na temat tego zjawiska prawnego przeważają poglądy zgodne z tu wyłożonymi. Istnieje jednak również przekonanie o dopuszczalności uznania tej formy obrotu za pożyczkę papierów wartościowych. Jest ono nie do zaakceptowania w warunkach prawa polskiego, które nie zna formy pożyczki papierów wartościowych (art. 720 k.c.) i pożyczki zabezpieczonej papierami wartościowymi. Ta ostatnia koncepcja dotyczy stanowiska organów unijnych, jakkolwiek nie jest akceptowana w większości krajów członkowskich UE.
Równie doniosłe są jednak problemy o charakterze organizacyjno-proceduralnym. Obrót ten stanowi formę niewładczego realizowania przez organ publiczny, jakim jest bank centralny, jego celów władczych w sferze podstawowej funkcji konstytucyjnej: polityki pieniężnej.
Charakterystyka wariantów operacji repo i reverse repo oraz repo "nieprawdziwe" powinna wzbogacić teoretyczną bazę tego obrotu, który stał się doniosłym instrumentem w obrocie finansowym, mimo skromnej literatury.
|