Bogusław Grabowski Fundamentalne problemy polityki pieniężnej NBP
Prowadzenie polityki pieniężnej w Polsce napotyka kilka istotnych problemów, których rozwiązanie warunkować będzie efektywność tej polityki i - szerzej - polityki makroekonomicznej w nadchodzących latach.
Do najważniejszych z tych problemów należy zaliczyć:
- bardzo wysoki stopień nadpłynności sektora banków komercyjnych;
- wysoki poziom deficytu sektora budżetowego oraz niska transparentność polityki fiskalnej;
- trudności z wykorzystywaniem ilościowych metod analizy zjawisk pieniężnych.
Nadpłynność sektora banków komercyjnych, przejawiająca się zadłużeniem netto NBP w tym sektorze, wywołana została gwałtownym wzrostem poziomu oficjalnych rezerw walutowych. Zjawisko to nie tylko zmniejsza efektywność polityki pieniężnej, ale również zagraża jej stabilności i zwiększa koszty fiskalne prowadzenia tej polityki. Rozwiązanie problemu nadpłynności sektora bankowego nastąpi wówczas, gdy zahamowany zostanie strumień nadwyżkowej podaży pieniądza rezerwowego, wynikający z szybkiego przyrostu rezerw walutowych, a następnie jego skumulowany zasób zostanie zaabsorbowany przez rosnący popyt. Kontrola przyrostu oficjalnych rezerw walutowych wymaga więc zwiększenia stopnia płynności kursu walutowego, aż do jego pełnego upłynnienia.
Wśród głównych czynników polityki fiskalnej w Polsce, które negatywnie warunkują zarządzanie polityką pieniężną, należy wymienić: poziom deficytu sektora budżetowego, strukturę finansowania deficytu budżetowego, małą przejrzystość polityki fiskalnej.
Skala monetarnych skutków deficytu budżetowego zależy od wielkości deficytu budżetowego, od stopnia finansowania tego deficytu przez sektor bankowy oraz od stopnia monetyzacji gospodarki. Siła oddziaływania tych wszystkich czynników jest zaś w gospodarce polskiej znacznie większa niż w rozwiniętych gospodarkach rynkowych. Dlatego ten sam poziom deficytu budżetowego w relacji do poziomu produktu krajowego brutto wywołuje w gospodarce polskiej znacznie poważniejsze skutki monetarne niż w gospodarkach rozwiniętych. Między innymi z tego właśnie powodu stopień restrykcyjności polityki pieniężnej, odpowiadający danemu poziomowi deficytu budżetowego, musi być w Polsce znacznie wyższy niż w gospodarkach rozwiniętych. Wyższy z konieczności stopień restrykcyjności polityki pieniężnej może być z kolei bodcem do zwiększonego napływu zagranicznego kapitału porfelowego, zwiększając problem nadpłynności sektora bankowego.
Szybka likwidacja deficytu budżetowego, a następnie wypracowywanie w następnych latach rosnących nadwyżek budżetowych oraz ich przeznaczenie na wcześniejszą spłatę oficjalnego zadłużenia zagranicznego wygenerowałyby strumień niezbędnego odpływu kapitału za granicę, ograniczając rozmiary nadwyżki na rachunku kapitałowym bilansu płatniczego. W warunkach płynnego kursu walutowego zmniejszyłoby to presję aprecjacyjną i skłonność do wzrostu rezerw walutowych, a więc i nadpłynności sektora banków komercyjnych.
|