Janusz Zieliński Rozważania na temat potencjalnego wpływu funduszy emerytalnych na rozwój rynku finansowego w Polsce
Reforma ubezpieczeń emerytalnych zapoczątkuje, podobnie jak w innych krajach prywatyzujących system ubezpieczenia emerytalnego, ciąg pozytywnych zmian ilościowych i jakościowych na polskim rynku kapitałowym. Powszechnie uważa się, że zmiany na rynku kapitałowym będą się dokonywać za pośrednictwem otwartych funduszy emerytalnych. Kanał ten będzie najważniejszy w pierwszych latach funkcjonowania reformy. Całkowite efekty reformy ubezpieczeń społecznych na rynkach kapitałowych będą natomiast przebiegać nie jednym, ale trzema kanałami związanymi z poszczególnymi filarami systemu ubezpieczenia społecznego.
- Pierwszy filar - wprowadzenie indywidualnych kont ubezpieczeniowych w funduszu emerytalnym zarządzanym przez ZUS i aktuarialne powiązanie wielkości świadczenia emerytalnego z płaconą składką - zmieni postawy oszczędnościowe osób ubezpieczonych. System został pozbawiony elementu redystrybucyjnego w zakresie ubezpieczenia emerytalnego. Długookresowym efektem zmiany będzie wzrost skłonności w społeczeństwie do doubezpieczenia się od ryzyka starości.
- Drugi filar - powołane otwartych funduszy emerytalnych - wypełni lukę na rynku instytucjonalnych inwestorów o długim horyzoncie czasowym.
- Trzeci filar - pracownicze (zakładowe) plany emerytalne, dysponujące maksymalną składką podstawową niewiele mniejszą od składki płaconej do otwartych funduszy emerytalnych (7%) - wpłyną na dynamiczny wzrost aktywów funduszy inwestycyjnych i towarzystw ubezpieczeń na życie. Instytucje te uzyskały prawne możliwości tworzenia pracowniczych planów emerytalnych.
Analiza średniookresowa wpływu reformy ubezpieczenia społecznego na rynki finansowe została w artykule zawężona jedynie do otwartych funduszy emerytalnych. Za datę graniczną przyjęto rok 2009, w którym zakłady emerytalne zaczną wypłacać pierwsze emerytury dożywotnie.
Już w pierwszym roku działalności aktywa funduszy emerytalnych będą wyższe od aktywów otwartych funduszy inwestycyjnych, w drugim roku przekroczą zaś aktywa towarzystw ubezpieczeń na życie. Otwarte fundusze emerytalne staną się najważniejszym krajowym inwestorem instytucjonalnym.
Na prowadzoną przez fundusze emerytalne strategię inwestycyjną największy wpływ będzie miał ustawowy wymóg minimalnej gwarantowanej stopy zwrotu. Jego efektem będzie ujednolicenie portfela wszystkich funduszy i ukształtowanie się konserwatywnego stylu zarządzania aktywami.
|