Anna Gorska Aspekty prawne funkcjonowania Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych
W artykule poruszona została problematyka związana z procesem harmonizacji instytucjonalno-prawnej w państwach członkowskich Unii Gospodarczej i Walutowej. Założeniem tego procesu było stworzenie podstaw prawnych działania EBC, jak również dopasowanie ustawodawstwa krajowego państw kandydujących w sposób, który umożliwiałby funkcjonowanie niezależnych banków centralnych w ramach ESBC. Zadania te zostały spełnione przez państwa w sposób jednorazowy i ostateczny. Tak więc na początku maja 1998 r. - przed szczytem w Brukseli, gdzie zapadła decyzja kwalifikująca poszczególne państwa do EMU - wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej miały już niezależne banki centralne oraz w większości zharmonizowane przepisy prawne.
Zakres harmonizacji przepisów prawnych dotyczył trzech sfer:
- niezależności banków centralnych,
- integracji narodowych banków centralnych w Europejskim Systemie Banków Centralnych,
- pozostałych norm prawnych, których dopasowanie było konieczne ze względu na wprowadzenie jednolitej waluty: euro.
Ponieważ kryterium niezależności jest jedną z podstaw funkcjonowania EMU, dlatego też w artykule poświęcono mu wiele miejsca. Omówione zostały szczegółowo cztery aspekty niezależności: funkcjonalna, instytucjonalna, personalna i finansowa, ze wskazaniem konkretnych przepisów Traktatu z Maastricht i Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych, które gwarantują jej przestrzeganie.
Narodowe banki centralne i Europejski Bank Centralny w swojej szeroko zagwarantowanej niezależności nie pozostają jednak poza jakąkolwiek kontrolą zewnętrzną. Nałożone obowiązki sprawozdawcze na EBC, audyt zewnętrzny, a także publikacje na temat działalności Systemu są formą sprawowania kontroli.
Drugą sferą, w której konieczne były zmiany w prawodawstwie każdego państwa członkowskiego, była integracja narodowych banków centralnych w Europejskim Systemie Banków Centralnych. Celem tej integracji było uznanie kompetencji EBC do wydawania decyzji i zapewnienie możliwości wykonywania przez narodowe banki centralne wszystkich zadań, które należą do nich z racji ich integralnej przynależności do ESBC. Aby osiągnąć ten cel państwa członkowskie musiały w swoim systemie prawnym ustanowić jednolite przepisy prawne, które określiły cele i zadania narodowych banków centralnych oraz instrumenty ich działania.
Kolejny rozdział artykułu omawia zagadnienia związane ze strukturą i zakresem działalności EBC. Wskazano zadania, które powierzone zostały EBC oraz poszczególnym jego organom, tj. Radzie Naczelnej, Zarządowi oraz Radzie Generalnej.
W uwagach końcowych autorka wskazuje przykładowo przepisy polskiego prawodawstwa, które - ze względu na zdolność NBP do spełnienia obowiązków wynikających z członkostwa w Systemie - są niezgodne z regulacjami unijnymi bądź budzą poważne wątpliwości.
Podane zostały również podstawowe przepisy prawne dotyczące ESBC, według stanu na dzień 31.03.1999 r.
|